Ορισμένοι άνθρωποι υποφέρουν και μόνο στη σκέψη ότι θα έρθουν σε επαφή με άλλα άτομα, με αποτέλεσμα να κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφύγουν τις επώδυνες για αυτούς κοινωνικές συναναστροφές. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν έναν τύπο προσωπικότητας, γνωστό και ως αποφευκτικό. Συνήθως διακατέχονται από χρόνιο κοινωνικό φόβο, χαμηλή αυτοεκτίμηση, έντονα αισθήματα μειονεξίας, ευαισθησία στην κριτική, ντροπαλότητα και συναισθηματική συστολή.
Προσπαθούν να είναι αρεστοί στους άλλους, με αποτέλεσμα να κρύβουν τις αληθινές τους επιθυμίες για να εξυπηρετήσουν εκείνες των άλλων, ενώ βασικοί τους φόβοι είναι η κοροϊδία, η απόρριψη και ο εξευτελισμός της προσωπικότητάς τους.
Η αποφυγή κάθε διαπροσωπικής κατάστασης γίνεται τρόπος ζωής και παγιώνεται ως «άμεση» μέθοδος διαχείρισης του άγχους, ενώ σκέψεις όπως «αν δεν έχω κοινωνική αποδοχή, τότε δεν έχω αξία», «δεν μπορώ να ενταχτώ», «αν μιλήσω, θα εξευτελιστώ», «η γνώμη των άλλων με καθορίζει», «πρέπει να συμφωνώ με όλους για να μη με απορρίψουν» γίνονται κομμάτι της καθημερινότητας.
Οι σκέψεις αυτές, όμως, παραλύουν σταδιακά την καθημερινή συμπεριφορά, με αποτέλεσμα το άτομο να οδηγείται στην αγοραφοβία. Το σπίτι αποκτά ψευδείς θεραπευτικές διαστάσεις στο μυαλό του και ο έξω κόσμος γίνεται απειλητικός.
Μακροπρόθεσμα μια βαθιά αίσθηση ανεπάρκειας εγκαθίσταται ως κεντρική αυτοεικόνα και το οδηγεί σε αρνητικές επιλογές που την επιβεβαιώνουν: δουλειές που δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά του προσόντα, ώρες μοναξιάς, αποφυγή ερωτικών σχέσεων κ.ο.κ.
Η ψυχοθεραπεία, με ή χωρίς ψυχοφαρμακευτική αγωγή, ενδείκνυται ως μέσο διαχείρισης του χρόνιου άγχους που εκλύεται από τις κοινωνικές καταστάσεις και την εγγύτητα με τους άλλους. Η θεραπευτική σχέση και η ασφάλεια που αυτή οφείλει να κάνει τον θεραπευόμενο να αισθάνεται στην πορεία της αποτελούν σημαντικό εργαλείο στη θεραπεία, πάνω στην οποία θα επεξεργαστούν οι βαθύτεροι φόβοι του θεραπευόμενου.
Στόχος είναι εκείνος να καταφέρει να τους αμφισβητήσει και να εμπλακεί κοινωνικά και συναισθηματικά σε δημιουργικές και λειτουργικές σχέσεις.
Μυρσίνη Κωστοπούλου, διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας-ψυχοθεραπεύτρια
Ο Κόσμος της Ψυχολογίας 